Każda miejscowość ma swoją historię, którą przekazuje potomnym. Ważne miejsce w historii Nowej Słupi zajmuje szkolnictwo, które przechodziło wiele przeobrażeń. Szkoła miejska mieszcząca się w dzisiejszej " Opatówce" została zamknięta po Powstaniu Styczniowym w 1868 roku. Po 1890 roku otwarto tzw. szkołę rządową z rosyjskim językiem nauczania. W tej sytuacji wzrosło zainteresowani naukami prywatnymi szczególnie w domach zamożniejszych mieszkańców, gdzie uczono pisać i czytać po polsku. Po okresach terroru i prześladowań oświata w Nowej Słupi i okolicy podupadła. Nadzieje na to, że będzie lepiej wróciły po 1918 roku. Mnożyły się szkółki po okolicznych wioskach gminy Nowa Słupia, choć jeszcze w wynajętych chatach- było 9 jednoklasowych szkół z 628 uczniami. Edukacja w jednoklasówkach kończyła się na 4 klasach szkoły powszechnej co praktycznie zamykało drogę dzieci do dalszej nauki i społecznego awansu. W Nowej Słupi natomiast, liczba uczniów dość szybko wzrastała - w 1919 roku było ich sto kilkanaście, a w1924 - 190. Szkoła była siedmioklasowa, ale w pewnych okresach nie prowadziła szóstej lub siódmej klasy z powodu braku kandydatów.
Warunki w jakich uczyły się dzieci były trudne, więc około 1938 roku przy udziale miejscowej ludności położono fundamenty pod szkołę w której obecnie się uczymy. Wojna przerwała budowę. Pierwsze lata odrodzonej Polski niosły falę entuzjastycznych zrywów w odbudowie tego, co zostało zniszczone. Przyszedł również czas na oświatę. Zawiązał się społeczny komitet budowy szkoły w Nowej Słupi, którym kierował ówczesny kierownik- Stefan Klimecki. W porozumieniu z władzami powiatowymi - kieleckimi ustalono, że cegłę ze zniszczonych działaniami wojennymi budynków przy dawnym więzieniu na Świętym Krzyżu przeznaczy się na budowę nowej szkoły. . Mieszkańcy Nowej Słupi i okolicznych wiosek podjęli się sami te budynki rozebrać, a cegłę wozili furmankami. Była to ciężka praca, bo zwieźć cegły ze Świętego Krzyża nie było łatwo, ale wysiłek nie poszedł na marne -cel był szczytny. Szkołę oddano do użytku w 1951 roku, choć tylko częściowo wykończoną. Pozostało zachodnie skrzydło i sala gimnastyczna do dalszych robót budowlanych i wykończeniowych.
Były to czasy trudne. W wyniku przeobrażeń związanych z sytuacją w kraju nastąpiła zmiana kierownika szkoły - nowym został Antoni Ponikowski, W roku 1956 wykończono resztę budynku i oddano uczniom do użytku dalsze cztery sale lekcyjne i salę gimnastyczną. W roku 1957 na stanowisko kierownicze powrócił zrehabilitowany Stefan Klimecki, który funkcję kierownika pełnił do roku 1960.
W latach 1960 - 1964 kierownikiem szkoły był Marian Budziosz, dzięki któremu nowosłupscy uczniowie odnosili duże sukcesy sportowe. Od 7 września 1964 roku szkołą kierował Alojzy Pawlik. Szkoła wciąż dorabiała się nowoczesnych pomocy naukowych i sprzętów, zamieniono piece kaflowe na centralne ogrzewanie doprowadzono wodę, dobudowano budynek gospodarczy, przebudowano bazę kolonijną. Szkoła przeobrażała się w szybkim tempie, zmieniała swoje oblicze - nauczyciele i uczniowie odnosili wiele sukcesów w skali powiatu czy województwa.
7 stycznia 1971 roku. przy udziale przedstawiciela Zakładu Opiekuńczego GS w Nowej Słupi Wacława Maca, przew. Kom. Rodz. Jerzego Skrętka, przew. GRN Henryka Bereszki, przedstawiciela ZHP Władysława Starzyńskiego oraz innych członków Kom. Rodz. odbyło się w Szkole Podst. w Nowej Słupi nadzwyczajne posiedzenie Rady Pedagogicznej dotyczące omówienia spraw związanych z nadaniem szkole imienia oraz podjęcie stosownej uchwały. Kier. Szkoły Alojzy Pawlik stwierdził, że" szkoła już dojrzała, aby mogła mieć imię- odpowiadają temu warunki materialne, wyposażenie szkoły oraz kadra nauczycielska".
Po wstępnych rozmowach w Wydziale Oświaty w Kielcach ustalono, że w warunkach Nowej Słupi najlepiej byłoby przyjąć imię Bohaterów Powstania Styczniowego- tak można upamiętnić społeczeństwo aktywnie uczestniczące w walkach powstańczych
Jak podają źródła historyczne- 17 walczących w powstaniu zostało tu wymordowanych, a na terenie Nowej Słupi stoczono dwie potyczki, gdzie ginęli ludzie. Przystąpiono zatem do dyskusji nad powyższą propozycją. Większości- propozycja bardzo się podobała, choć jeden z dyskutujących postulował, aby to imię skonkretyzować do postaci Mariana Langiewicza. Nie wyrażono na to zgody uzasadniając, że opierając się na imieniu szkoły młodzież będzie mogła zrozumieć bohaterstwo i patriotyzm nie tylko pojedynczych przywódców, ale narodu polskiego walczącego o wolność społeczną i narodową na przestrzeni wieków. Pojedynczy bohaterowie i tak będą rozpatrywani w pracy wychowawczej na tle wydarzeń zachodzących w czasie powstania. Dla szczepu harcerskiego zaproponowano imię Żeromskiego- takie , jak imię Chorągwi Kieleckiej
W dalszej części posiedzenia przyjęto uchwałę w sprawie nadania tutejszej szkole imienia Bohaterów Powstania Styczniowego. Na 15 obecnych- 14 osób było za jej przyjęciem. W trakcie obrad zjawili się członkowie SU z kl. VI b z meldunkiem, który dał początek "Akcji Sztandarowej" mającej trwać od 11. 01. 1971 roku.
. W skład komitetu organizacyjnego uroczystości nadania imienia szkole i wręczenia sztandarów weszła rada pedagogiczna pod kierownictwem Alojzego Pawlika, komitet rodzicielski pod przewodnictwem Jerzego Skrętka i organizacja harcerska z Józefem Bereszką. Sprawę poparły gromadzkie władze administracyjne z bardzo zaangażowanym w sprawę przew. GRN- Henrykiem Bereszką na czele. Wszyscy zabrali się solidnie do pracy' której przecież było niemało. Należy przyznać, że każda klasa wzięła udział w akcji i złożyła meldunek o jej przeprowadzeniu- zebrane pieniądze, czyny społ. itp. Nauczyciele dosyć często spotykali się na radach ped., by omawiać poszczególne etapy przygotowań.
Oto najważniejsze zadania przydzielone przez ówczesnego kierownika szk. P. Alojzego Pawlika nauczycielom:
    •    plan ogólnej dekoracji szkoły przyotowywała p. Krystyna Bereszko
    •    repertuar pieśniowy z chórem szkolnym i zespołem muzycznym przygotowywał p. Wawrzyniec Majewski
    •    część artystyczna uczniów- Czesław Cieślik i Teresa Pawlik
    •    część artystyczna harcerzy- Krystyna i Józef Bereszko
    •    referat o powstaniu styczniowym- Józef Bereszko i Eugeniusz Sala
    •    mprezę wstępnie planowano na 23 stycznia 1972 roku. 17 grudnia 1971 roku ustalono listę zaproszonych: - 20 instytucji i 106 osób prywatnych. Treść głównego hasła uroczystości to: 
W hołdzie- poległym 
Z dedykacją- potomnym 
Z myślą- o Polsce
    •    Postanowiono także, że plakietki okolicznościowe- pamiątkowe zaprojektuje Krystyna Bereszko.
    •    Fundusze na sztandary (w tym zebrane wcześniej 2000zł.) zostały zabezpieczone przez komitet rodzicielski i dobrowolne datki rodziców- nazwiska ofiarodawców można przeczytać na gwoździach przybitych do drzewca sztandaru. Dużą pomoc w wykonaniu drzewców sztandarów i elementów metalowych okazała Kopalnia Pirytu "Staszic" w Rudkach (już wtedy w likwidacji) i jej dyrektor- inż. Tadeusz Mierzwa.
    •    Sztandary wykonały siostry szarytki w Warszawie.
    •    5 lutego 1972 roku odbyła się wielka uroczystość w której uczestniczyli, poza miejscowymi władzami, m. in. :Jan Kosowski- z- ca przew. Prezydium WRN w Kielcach, Włodzimierz Saran- z- ca naczelnika ZHP, Marian Surma i Henryka Moćko- komendanci Chorągwi i Hufca ZHP, prof. dr Wacław Różański- przedstawiciel Akademii Górniczo Hutniczej w Krakowie, licznie zgromadzeni rodzice i przyjaciele szkoły.
    •    Największy wkład pracy w przygotowanie samej uroczystości włożyli wszyscy pracujący wtedy nauczyciele oraz członkowie komitetu rodzicielskiego. Każda osoba miała przydzielone zadanie, z którego znakomicie się wywiązała, a pracy było niemało. Także ówcześni uczniowie wykazali wielkie zaangażowanie w przygotowanie imprezy.
    •    W niespełna rok później, ze wspólnej inicjatywy nauczyciela tutejszej szkoły- Czesława Cieślika oraz instruktora ogniska muzycznego- Wawrzyńca Majewskiego powstał hymn szkolny, który do dziś jest śpiewany.
    •    W 1973 roku szkoła w Nowej Słupi stała się Zbiorczą Szkołą Gminną, która przyjęła dzieci z Bartoszowin, Trzcianki, Wólki Milanowskiej, Dębniaka, Baszowic, Mirocic, Paprocic. Warunki lokalowe znacznie się pogorszyły, choć jak zwykle wszystko funkcjonowało jak trzeba.
    •    Po kilku latach dzieci powróciły do szkół w Paprocicach, i Mirocicach, a w szkole podstawowej do obecnej chwili uczą się dzieci z Nowej Słupi, Bartoszowin, Trzcianki, Wólki Milanowskiej, Dębniaka, Baszowic.